Απίστευτο κι όμως αληθινό: 1 στους 4 φορολογούμενους δηλώνει... φιλοξενούμενος

Αποκαλυπτικά στοιχεία για τον αριθμό των φορολογουμένων που δηλώνουν φιλοξενούμενοι στην εφορία φέρνει στο φως η εφημερίδα «Καθημερινή». Ειδικότερα από την επεξεργασία των φετινών φορολογικών δηλώσεων προκύπτει ότι 1.950.000 φορολογούμενοι –δηλαδή περίπου ο ένας στους τέσσερις– εμφανίζονται ως φιλοξενούμενοι από κάποιον άλλο φορολογούμενο ή φορέα.

Το νούμερο αυτό είναι εντυπωσιακό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι στο 1,95 εκατ. άτομα δεν περιλαμβάνονται τα ...

ανήλικα τέκνα τα οποία ζουν με τους γονείς τους και δεν δηλώνονται στις φορολογικές δηλώσεις.

Συγκρίνοντας με τα αντίστοιχα στοιχεία προηγούμενων ετών, προκύπτει συνεχής αύξηση. Στις φορολογικές δηλώσεις του 2014, οι φιλοξενούμενοι ήταν 1,85 εκατ. κάτι που σημαίνει αύξηση κατά τουλάχιστον 100.000 άτομα μέσα σε μια τριετία.

Τα στατιστικά στοιχεία περί φιλοξενίας ήρθαν στην επιφάνεια λόγω του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος. Χιλιάδες πολίτες είτε έχασαν εξ ολοκλήρου το μέρισμα είτε εισέπραξαν μικρότερο ποσό επειδή στα δικά τους εισοδήματα προστέθηκαν και αυτά των ατόμων που φέρονται να φιλοξενούν.

Συνολικά, τα διακριτά ΑΦΜ που παρέχουν φιλοξενία ανέρχονται –με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2017– σε 1,5 εκατ., κάτι που σημαίνει ότι σε κάθε ΑΦΜ ατόμου που φιλοξενεί μπορεί να αντιστοιχεί και πάνω από ένας φιλοξενούμενος. Δικαίωμα υποβολής αίτησης δόθηκε μόνο σε αυτούς που φιλοξενούν και όχι στο 1,95 εκατ. των φιλοξενουμένων. Οσο για τους παρέχοντες φιλοξενία, για να αποφασιστεί αν πληρούν τις προϋποθέσεις του μερίσματος ή όχι, συνυπολογίστηκε και το εισόδημα των φιλοξενουμένων.

Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων φιλοξενίας αλλά και η αύξηση που καταγράφεται στη στατιστική του υπουργείου Οικονομικών, αποτελεί αποτύπωση της πραγματικότητας που δημιουργεί η οικονομική κρίση. Ενήλικα παιδιά που χάνουν τη δουλειά τους επιστρέφουν στο πατρικό, καθώς δεν μπορούν πλέον να συντηρήσουν δικό τους νοικοκυριό.

Οικογένειες ολόκληρες μένουν με τους γονείς του ζευγαριού κάτω από την ίδια στέγη, ενώ αυξάνονται και οι περιπτώσεις συγκατοίκησης, φίλων, συμφοιτητών, ζευγαριών κ.λπ.

Υπάρχουν βέβαια και οι οργανωμένες περιπτώσεις φιλοξενίας: ψυχιατρικά νοσοκομεία, ιδρύματα ακόμη και υπουργεία (σ.σ. τόσο στον ΑΦΜ του υπουργείου Εθνικής Αμυνας όσο και στο αντίστοιχο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη αντιστοιχούν πολλές περιπτώσεις φιλοξενίας).

Η στατιστική συμπληρώνεται βέβαια και με τις περιπτώσεις εικονικής φιλοξενίας για λόγους φοροδιαφυγής με τρόπους όπως:

1. Ενοικιαστής εμφανίζεται ως φιλοξενούμενος στο σπίτι ιδιοκτήτη, ο οποίος γλιτώνει με αυτό τον τρόπο τη φορολόγηση του εισοδήματος από ενοίκια με συντελεστές από 15%-45%. Είναι από τους πλέον ερασιτεχνικούς τρόπους φοροαποφυγής. Και αυτό διότι η έννοια της φιλοξενίας δεν υφίσταται παρά μόνο για την κύρια κατοικία του ατόμου που φιλοξενεί και όχι για δευτερεύουσες. Η παραχώρηση δευτερεύουσας κατοικίας φορολογείται κανονικά με τεκμαρτό ενοίκιο εκτός από τις περιπτώσεις που η παραχώρηση γίνεται σε συγγενείς πρώτου βαθμού, ανιόντες και κατιόντες.
2. Μέσω της φιλοξενίας επιχειρείται η αποφυγή του τεκμηρίου διαβίωσης, καθώς όπως προκύπτει και από τις οδηγίες της φορολογικής δήλωσης, όποιος συμπληρώνει έναν από τους κωδικούς της φορολογικής δήλωσης (092,094 ή 0,96) δεν βαρύνεται με το τεκμήριο κατοικίας.
3. Η τρίτη περίπτωση είναι πιο «οργανωμένη» φοροδιαφυγή και αφορά σε παράνομους οίκους φιλοξενίας (π.χ. οίκους ευγηρίας), οι οποίοι εμφανίζουν πελάτες ως δήθεν φιλοξενουμένους προκειμένου να γλιτώνουν από φόρο εισοδήματος.

Βέβαια ένα μέρος από αυτόν τον υπερβολικό αριθμό φιλοξενουμένων αποδίδεται και σε λανθασμένη συμπλήρωση φορολογικών δηλώσεων. Οπως έγινε και το 2014 με το κοινωνικό μέρισμα που είχε διανεμηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, έτσι και τώρα ανακύπτουν χιλιάδες περιπτώσεις εσφαλμένης συμπλήρωσης των κωδικών της φιλοξενίας.

Χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις είναι αυτές ανθρώπων στους οποίους έχει παραχωρηθεί δωρεάν μια κατοικία –μάλιστα έχει καταλογιστεί και το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση που αντιστοιχεί στο 3% της αντικειμενικής αξίας ετησίως– αλλά έχουν συμπληρωθεί ταυτόχρονα και οι κωδικοί της φιλοξενίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι φορολογούμενοι έχουν χάσει χωρίς λόγο το κοινωνικό μέρισμα.

Η πολυετής οικονομική κρίση, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές και τα... τεκμήρια διαβίωσης φέρνουν τους φορολογουμένους πιο... κοντά. Από την επεξεργασία των φετινών φορολογικών δηλώσεων προκύπτει ότι 1.950.000 φορολογούμενοι –δηλαδή περίπου ο ένας στους τέσσερις– εμφανίζονται ως φιλοξενούμενοι από κάποιον άλλο φορολογούμενο ή φορέα. Το νούμερο αυτό είναι εντυπωσιακό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι στο 1,95 εκατ. άτομα δεν περιλαμβάνονται τα ανήλικα τέκνα τα οποία ζουν με τους γονείς τους και δεν δηλώνονται ως «φιλοξενούμενα», δηλαδή δεν συμπληρώνονται γι’ αυτά οι αντίστοιχοι κωδικοί της φορολογικής δήλωσης. Συγκρίνοντας με τα αντίστοιχα στοιχεία προηγούμενων ετών, προκύπτει συνεχής αύξηση. Στις φορολογικές δηλώσεις του 2014, οι φιλοξενούμενοι ήταν 1,85 εκατ. κάτι που σημαίνει αύξηση κατά τουλάχιστον 100.000 άτομα μέσα σε μια τριετία.

Τα στατιστικά στοιχεία περί φιλοξενίας ήρθαν στην επιφάνεια λόγω του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος. Χιλιάδες πολίτες είτε έχασαν εξ ολοκλήρου το μέρισμα είτε εισέπραξαν μικρότερο ποσό επειδή στα δικά τους εισοδήματα προστέθηκαν και αυτά των ατόμων που φέρονται να φιλοξενούν. Συνολικά, τα διακριτά ΑΦΜ που παρέχουν φιλοξενία ανέρχονται –με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2017– σε 1,5 εκατ., κάτι που σημαίνει ότι σε κάθε ΑΦΜ ατόμου που φιλοξενεί μπορεί να αντιστοιχεί και πάνω από ένας φιλοξενούμενος. Δικαίωμα υποβολής αίτησης δόθηκε μόνο σε αυτούς που φιλοξενούν και όχι στο 1,95 εκατ. των φιλοξενουμένων. Όσο για τους παρέχοντες φιλοξενία, για να αποφασιστεί αν πληρούν τις προϋποθέσεις του μερίσματος ή όχι, συνυπολογίστηκε και το εισόδημα των φιλοξενουμένων.

Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων φιλοξενίας αλλά και η αύξηση που καταγράφεται στη στατιστική του υπουργείου Οικονομικών, αποτελεί αποτύπωση της πραγματικότητας που δημιουργεί η οικονομική κρίση. Ενήλικα παιδιά που χάνουν τη δουλειά τους επιστρέφουν στο πατρικό, καθώς δεν μπορούν πλέον να συντηρήσουν δικό τους νοικοκυριό. Οικογένειες ολόκληρες μένουν με τους γονείς του ζευγαριού κάτω από την ίδια στέγη, ενώ αυξάνονται και οι περιπτώσεις συγκατοίκησης, φίλων, συμφοιτητών, ζευγαριών κ.λπ. Υπάρχουν βέβαια και οι οργανωμένες περιπτώσεις φιλοξενίας: ψυχιατρικά νοσοκομεία, ιδρύματα ακόμη και υπουργεία (σ.σ. τόσο στον ΑΦΜ του υπουργείου Εθνικής Αμυνας όσο και στο αντίστοιχο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη αντιστοιχούν πολλές περιπτώσεις φιλοξενίας). Η στατιστική συμπληρώνεται βέβαια και με τις περιπτώσεις εικονικής φιλοξενίας για λόγους φοροδιαφυγής. Οι τρόποι φοροαποφυγής μέσω φιλοξενίας είναι οι ακόλουθοι:

1. Ενοικιαστής εμφανίζεται ως φιλοξενούμενος στο σπίτι ιδιοκτήτη, ο οποίος γλιτώνει με αυτό τον τρόπο τη φορολόγηση του εισοδήματος από ενοίκια με συντελεστές από 15%-45%. Είναι από τους πλέον ερασιτεχνικούς τρόπους φοροαποφυγής. Και αυτό διότι η έννοια της φιλοξενίας δεν υφίσταται παρά μόνο για την κύρια κατοικία του ατόμου που φιλοξενεί και όχι για δευτερεύουσες. Η παραχώρηση δευτερεύουσας κατοικίας φορολογείται κανονικά με τεκμαρτό ενοίκιο εκτός από τις περιπτώσεις που η παραχώρηση γίνεται σε συγγενείς πρώτου βαθμού, ανιόντες και κατιόντες.

2. Μέσω της φιλοξενίας επιχειρείται η αποφυγή του τεκμηρίου διαβίωσης, καθώς όπως προκύπτει και από τις οδηγίες της φορολογικής δήλωσης, όποιος συμπληρώνει έναν από τους κωδικούς της φορολογικής δήλωσης (092,094 ή 0,96) δεν βαρύνεται με το τεκμήριο κατοικίας.

3. Η τρίτη περίπτωση είναι πιο «οργανωμένη» φοροδιαφυγή και αφορά σε παράνομους οίκους φιλοξενίας (π.χ. οίκους ευγηρίας), οι οποίοι εμφανίζουν πελάτες ως δήθεν φιλοξενουμένους προκειμένου να γλιτώνουν από φόρο εισοδήματος.

Λανθασμένη συμπλήρωση

Ο πολύ μεγάλος αριθμός των φιλοξενουμένων αποδίδεται βέβαια και σε λανθασμένη συμπλήρωση φορολογικών δηλώσεων. Όπως έγινε και το 2014 με το κοινωνικό μέρισμα που είχε διανεμηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, έτσι και τώρα ανακύπτουν χιλιάδες περιπτώσεις εσφαλμένης συμπλήρωσης των κωδικών της φιλοξενίας. Χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις είναι αυτές ανθρώπων στους οποίους έχει παραχωρηθεί δωρεάν μια κατοικία –μάλιστα έχει καταλογιστεί και το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση που αντιστοιχεί στο 3% της αντικειμενικής αξίας ετησίως– αλλά έχουν συμπληρωθεί ταυτόχρονα και οι κωδικοί της φιλοξενίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι φορολογούμενοι έχουν χάσει χωρίς λόγο το κοινωνικό μέρισμα.