Ο ναρκισσισμός, αποτελεί μία διαταραχή προσωπικότητας- συμπεριφοράς. Τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν ένα άτομο με ναρκισσιστική προσωπικότητα, είναι: ο εγωκεντρισμός, η επιδειξιομανία, η αλαζονεία, η δυσκολία συναισθηματικής συμμετοχής καθώς επίσης και οι εκμεταλλευτικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Πρόκειται για βρικόλακες που έχουν ανάγκη να αντλήσουν «αίμα» από τα θύματά τους για να στηρίξουν τη δική τους αυτό-εκτίμηση και αδύναμη ναρκισσιστική τους λειτουργία, αδειάζοντας κυριολεκτικά την ουσία, το μεδούλι του άλλου. Υπάρχει σε αυτά τα άτομα μια μεγάλη «απόλαυση» που συνδέεται με την παραβίαση της προσωπικότητας του ...
άλλου.
Όπως κάθε χειριστικό άτομο, ξέρει να γίνεται αγαπητό. Αλλάζει τη μάσκα του ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Από τη μια πλευρά εμφανίζεται σαγηνευτικός και ευγενής, από την άλλη ένα αθώο και αδύναμο θύμα. Είναι εξαιρετικά προσεκτικός με την εικόνα του, προβάλλοντας μια εικόνα εξαιρετικά θετική για το Εγώ του, ενός τέλειου και ήρεμου ανθρώπου, μια εικόνα που συγκαλύπτει την έλλειψη συναισθήματος, αγάπης, αυθεντικότητας και γνήσιου ενδιαφέροντος για τον άλλον.
Αυτού του τύπου η προσωπικότητα δρα μακριά από τη ματιά των άλλων, είναι πραγματικός επαγγελματίας της διπλής ζωής και της διπλής προσωπικότητας, είναι χαμαιλέων στη συμπεριφορά του. Προσποιείται ότι συμφωνεί και κατανοεί τη θέση του συνομιλητή του, για να αποσπάσει τη συναίνεση και συμφωνία του. Είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στο να μη φέρει σε επικοινωνία μεταξύ τους τους διαφορετικούς συνομιλητές του, ώστε να μην αποκαλυφθούν τα ψέματα και οι χειριστικές συμπεριφορές του.
Ο στόχος του είναι να αντλεί συνεχώς επιβεβαίωση και ευχαρίστηση από το χειρισμό των άλλων, προσπαθώντας ταυτόχρονα να τους αποδομεί και να τους απαξιώνει. Η μεγάλη του τέχνη είναι να προκαλεί και να «εισάγει» στον άλλο αισθήματα, αντιδράσεις, πράξεις που θα μπορούσαν ναρκισσιστικά να τον ωφελήσουν, η αντίθετα να αναστέλλει την κριτική και την παρατήρηση των άλλων μέσα από υποβολή, σαγήνη, υποτιθέμενη βεβαιότητα, «ψευδο-αμοιβαιότητα». Ο διαστροφικός ναρκισσιστής παίζει με τα διφορούμενα και παράδοξα μηνύματα. Μπορεί ακόμα να χρησιμοποιήσει μια ψευδεπίγραφη μετριοπάθεια και μια σύγχυση των ορίων μεταξύ του εαυτού του και του άλλου, ή θυματοποιώντας τον εαυτό του
Σίγουρα ο ναρκισσισμός, όπως άλλωστε και πολλές από τις διαταραχές προσωπικότητας ή συμπεριφοράς, χαρακτηρίζονται από έντονες μεταλλαγές, από πολύ έντονα θετικά σε πολύ έντονα αρνητικά συναισθήματα, και από πεισματάρικη- παιδική ανταγωνιστικότητα σε έντονη αντιζηλεία, όπου όλα όμως βρίσκουν τις ρίζες τους στην έλλειψη αγάπης που βιώνει το ίδιο το άτομο.
Οι ακραίοι νάρκισσοι είναι συνήθως οι άνθρωποι που απορροφώνται πλήρως στον εαυτό τους. Ο εαυτός είναι το κέντρο ολάκερου του σύμπαντος για τον ναρκισσιστή. Οι άνθρωποι γύρω τους είναι απλά... «πράγματα» που τους εξυπηρετούν ή βοηθούν να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς τους. Έτσι, είναι κατανοητό γιατί ένας ναρκισσιστής απομακρύνει τους πάντες γύρω του καικαταλήγει σχεδόν πάντα, συναισθηματικά απομονωμένος.
Πώς γίνεται ένας άνθρωπος νάρκισσος;
Ο ναρκισσισμός ξεκινά από μία αξιοσημείωτη συναισθηματική πληγή, ή μια σειρά από τραύματα... Ένας νάρκισσος μπορεί να έχει πολλές επικοινωνιακές ικανότητες αλλά σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζει πρόβλημα στη δημιουργία σχέσεων.
Φράγμα στις ανθρώπινες σχέσεις.
Ο νάρκισσος, είναι ένας "κρύος" άνθρωπος από την παιδική του ηλικία ένας άνθρωπος που κόλλησε συναισθηματικά την ώρα του τραύματος, ο πόνος μεταφέρεται στην ενήλικη ζωή και μπλοκάρει τις σχέσεις. Για να επιβιώσει, ένας νάρκισσος πιστεύει ότι πρέπει να υψώσει ένα φράγμα προστασίας από τον εξωτερικό κόσμο που του προκάλεσε το τραύμα αυτό.
Τα πολλά πρόσωπα του νάρκισσου
Αυτό το φράγμα ονομάζεται... "ψεύτικη ταυτότητα". Αυτό είναι ένα επίσης σύνηθες φαινόμενο στους ναρκισσιστές. Να αλλάζουν ταυτότητα ανάλογα με την περίσταση. Το "πληγωμένο παιδί" άλλοτε επιλέγει να παρουσιάσει τον εαυτό του ως αυστηρό και σκληρό άνθρωπο ενώ σε άλλες περιπτώσεις παρουσιάζεται ως γλυκύς και καλός προς όλους.
Πολλές φορές μπορεί να πείθει πολύ εύκολα ότι νοιάζεται για τους άλλους κάτι το οποίο δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα και να ξεγελά τους άλλους αυτοπαρουσιαζόμενος ως πολύ ευχάριστος τύπος που προκαλεί γέλιο και καλή διάθεση στους άλλους.
Ποτέ δε θέλει να τον πλησιάσεις..
Ο ίδιος ο νάρκισσος μοιάζει να επιλέγει τον ρόλο του «κωμικού», θέλει να είναι ο άνθρωπος που διασκεδάζει τους άλλους. Πολλοί τον θέλουν στην παρέα τους αλλά... αν προσπαθήσουν να τον πλησιάσουν κάνοντάς του προσωπικές ερωτήσεις τότε εκείνος θα προσπαθήσει να τους απαντήσει με διπλωματία που άλλωστε είναι και ένα από τα χαρακτηριστικά του ή με κάποιο αστείο για να ξεφύγει από τη δύσκολη θέση να ανοιχτεί. Αν επιμείνει κάποιος σε ερωτήματα πιο προσωπικά τότε είναι πολύ πιθανό να τοποθετηθεί σε εχθρικά διακείμενο πρόσωπο και να απομακρυνθεί τελείως από τη ζωή του.
Ο νάρκισσος και η επιτυχία.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό των ναρκίσσων είναι ο προσανατολισμός στην επιτυχία. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι φίλοι παραμένουν ως φίλοι του εγωκεντρικού προσώπου μόνο όσο είναι χρήσιμοι επαγγελματικά. Μετά, φεύγουν αιφνίδια...
Μπορεί εύκολα να αλλάξει ένας νάρκισσος και να επανέλθει σε μια φυσιολογική ζωή;
Υπάρχουν πολλοί ναρκισσιστές που μπόρεσαν να ζήσουν μία υγιή ζωή. Συνήθως αυτό που πρέπει να κάνουν πρώτα απ΄ όλα είναι να βρουν κάποιον να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν το συναισθηματικό τους τραύμα.
Δεύτερον, οι ακραίοι ναρκισσιστές πρέπει να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και πάλι. Οι περισσότεροι έχουν γίνει "ειδικοί" στο να καλύπτουν και να κρύβουν τα αληθινά συναισθήματα τους ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Το τρίτο στάδιο είναι να αρχίσουν να ξεσκεπάζουν τραύματα που πονούν. Έχουν μάθει στον εαυτό τους να αποσυνδέουν τα συναισθήματα τους για χρόνια έτσι έχουν καταλήξει να ζουν σε ένα κόσμο με ορθολογικές αρχές, νόμους, κανόνες. Αυτός ο "κόσμος" είναι μία σφαίρα που αισθάνονται ότι μπορούν να ελέγξουν. Είναι απαλλαγμένος από συναισθήματα.
Το "βασίλειο" της καρδιάς και των συναισθημάτων είναι πολύ επικίνδυνο γι' αυτούς γιατί δεν μπορούν να ελέγξουν τα αποτελέσματα των συμπεριφορών τους. Αν οι ακραίοι νάρκισσοι μπορούν να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια, τότε μπορεί να υπάρξει ελπίδα γι' αυτό.
Συμπερασματικά, αυτές οι υπερτροφικά ναρκισσιστικές προσωπικότητες επιβιώνουν μέσω της επικυριαρχίας και της καταστροφής του άλλου, αντλούν μέσω του διαστροφικού ναρκισσισμού τους,χρησιμοποιούν σαν αντικείμενο ηδονής τους άλλους για να επιβιώσουν οι ίδιοι ψυχικά.
Ίσως το έλλειμμα της πατρικής λειτουργίας στις πρώιμες σχέσεις του παιδιού με τους γονείς του, που επιτρέπει την εγκαθίδρυση του νόμου, των ορίων και τη διαφοροποίηση του σώματος του παιδιού και της μητέρας να βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της τόσο διαδεδομένης στην υπερ-καταναλωτική και ψευδο-ευδαιμονική κοινωνία μας ψυχοπαθολογίας. Το πρόβλημα όμως βρίσκεται στη διαπίστωση από τη κλινική μας εμπειρία ότι αυτά τα άτομα δε ζητούν ποτέ ψυχοθεραπευτική βοήθεια. Δεν επιθυμούν να αλλάξουν, γιατί φαίνεται ότι ψυχικά κάθε διαδικασία αναστοχασμού και επερώτησης της λειτουργίας τους βιώνεται σαν εξαιρετικά επώδυνη ή σαν κίνδυνος για καταθλιπτική κατάρρευση.
Ας έχουμε λοιπόν τα μάτια μας ανοικτά απέναντι σε αυτές τις διαρκείς μεταμορφώσεις των βρικολάκων της αγάπης και των πρωταθλητών της σαγήνης.
Στέλιος Στυλιανίδης
Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής
Καθ. Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Παν/μιο
Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής
Καθ. Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Παν/μιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου